Landbouwminister Femke Wiersma van de BoerBurgerBeweging (BBB) heeft abrupt het stikstof- en natuurbeleid van haar voorganger geschrapt. Ze deed dit zonder eerst een alternatief te bedenken, ondanks waarschuwingen van haar ambtenaren.
Ambtenaren waarschuwden Wiersma al in juli voor de gevolgen van haar beslissing. Ze gaven aan dat Nederland zonder vervangende maatregelen niet zou voldoen aan (inter)nationale verplichtingen. Deze verplichtingen gaan over natuur, water en klimaat. Wiersma maakte dit interne advies pas openbaar na Kamervragen van D66.
Provincies geschokt door het schrappen van het NPLG
Het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG), ontwikkeld door oud-minister Christianne van der Wal, werd geschrapt. Dit integrale programma was opgezet om de wettelijke klimaat-, milieu- en natuurdoelen te halen.
Provincies waren bijna twee jaar bezig met de uitwerking van regionale stikstofreductieplannen. Daarnaast werd gewerkt aan het verbeteren van de waterkwaliteit en natuurherstel. Tot grote verbazing van de provincies besloot Wiersma dat deze plannen niet langer nodig waren.
Een woordvoerder van de provincie Zuid-Holland benadrukte hoeveel tijd en energie er al in het project was gestoken. Mirjam Sterk, gedeputeerde van Utrecht, noemde het besluit zelfs ‘verontrustend’. Er is namelijk geen zicht op een nieuwe aanpak.
De ambtenaren van Wiersma hadden haar geadviseerd het NPLG pas te schrappen zodra er een alternatief beschikbaar was. De minister negeerde dit advies echter, aangezien zij nog geen eigen plan klaar heeft. Ze verwacht haar nieuwe plannen voor het einde van dit jaar te presenteren.
Een verlies aan samenhang en duidelijkheid
Het NPLG richtte zich op meerdere problemen tegelijk, zoals stikstofreductie en broeikasgasuitstoot, wat zorgde voor een samenhangend beleid. Door deze integrale aanpak was het beleid kostenefficiënt en doelgericht.
Volgens de ambtenaren gaat dat voordeel nu verloren door het schrappen van het NPLG. Dit zorgt ook voor onzekerheid onder boeren. De BBB wilde boeren juist meer zekerheid en perspectief geven, maar volgens de ambtenaren werkt het schrappen van het NPLG averechts. Agrarische bedrijfsmodellen worden onzekerder, omdat ze niet weten welke regels nog gelden.
Daarnaast kan het helpen van de zogenoemde PAS-melders, boeren die zonder vergunning opereren, ingewikkelder worden zonder het NPLG. Er ontstaat een risico dat boeren verkeerde investeringen doen of te maken krijgen met tegenstrijdige regels.
Politieke verdeeldheid over Wiersma’s besluit
Het besluit van Wiersma heeft binnen de coalitie geleid tot verdeeldheid. VVD-landbouwwoordvoerder Thom van Campen noemde het besluit ‘spannend’ tijdens een commissiedebat. Harm Holman van NSC vroeg zich openlijk af waarom Wiersma het NPLG weggooit zonder een duidelijk alternatief te hebben.
Hij vergelijkt het met ‘oude schoenen weggooien voordat je nieuwe hebt’. Laura Bromet van GroenLinks-PvdA was de meest uitgesproken criticus van het besluit. Zij noemde het schrappen van het plan ‘bestuurlijk vandalisme’.
Volgens Bromet hebben provincies veel tijd, geld en moeite geïnvesteerd in het NPLG. Dit plan zomaar schrappen, noemt zij respectloos tegenover het werk van de provincies.
Het blijft onduidelijk of de nieuwe plannen van Wiersma de goedkeuring van provincies en belanghebbenden zullen krijgen. Ze hoopt voor het einde van dit jaar met een eigen alternatief te komen, maar de druk blijft hoog. Veel betrokkenen vragen zich af of deze plannen daadwerkelijk tijdig en effectief zullen zijn.
