Barry Madlener, de nieuwe PVV-minister van Infrastructuur en Waterstaat, is amper een paar weken in functie en heeft al voor opschudding gezorgd. Ambtenaren ervaren sinds zijn aantreden toenemende druk om berekeningen voor het maximaal aantal vliegbewegingen op Schiphol aan te passen.
Deze aanpassingen zouden gunstiger uitvallen voor de luchtvaartsector, met name voor KLM en Schiphol zelf. De vraag is echter of Madleners aanpak ook de belangen van omwonenden voldoende beschermt.
Kennismaking met de minister
Op 9 juli, tijdens een besloten sessie met ambtenaren van zijn ministerie, introduceerde Madlener zichzelf. Glimlachend vertelde hij over zijn achtergrond als makelaar en raadslid voor Leefbaar Rotterdam.
Hij deelde zijn liefde voor muziek, zoals Pink Floyd, en sprak openlijk over zijn ambities als minister. Eén van zijn prioriteiten: de herinvoering van de maximumsnelheid van 130 kilometer per uur. Schiphol werd tijdens de sessie echter nauwelijks genoemd.
Madlener erkende dat hij verrast was over zijn benoeming, maar hij voelde zich welkom bij het ministerie. Toch blijkt dat niet iedereen dezelfde positieve gevoelens deelt. Al snel na zijn aanstelling groeide de spanning binnen het ministerie, vooral na zijn controversiële besluit over Schiphol.
Omstreden besluit over Schiphol
Het eerste grote besluit van Madlener kwam begin september, toen hij de geplande reductie van het aantal vluchten op Schiphol terugdraaide. Dit besluit kwam onder invloed van zowel KLM als Schiphol, die tegen de krimp waren. De aankondiging leidde tot verwarring binnen het ministerie, waarbij de directeur-generaal Luchtvaart zich zelfs ziek meldde.
Ook buiten het ministerie was de reactie heftig. De gemeente Amsterdam, waar Schiphol deels onder valt, reageerde boos. Wethouder Hester van Buren (PvdA) was niet alleen teleurgesteld over de inhoud van het besluit, maar vooral over het gebrek aan communicatie.
“Ik ben not amused,” liet ze weten, nadat ze via de pers hoorde van de koerswijziging. Ze waarschuwde dat het vertrouwen van omwonenden in de overheid hierdoor ernstig geschaad zou worden.
Historische problemen en juridische strijd
Madleners voorganger, Mark Harbers, worstelde in juni 2022 al met de toenemende juridische druk van omwonenden die de geluidsoverlast van Schiphol aanvochten. Harbers zag geen andere oplossing dan het aantal vluchten drastisch te verminderen.
Vanaf november 2023 moest het aantal vluchten op Schiphol teruggebracht worden van 500.000 naar 440.000 per jaar, een harde klap voor de luchtvaartsector. KLM en andere belanghebbenden vochten dit besluit aan, maar Harbers hield vast aan zijn plannen.
Hij vond een medestander in Ruud Sondag, de toenmalige topman van Schiphol. Sondag lanceerde een achtpuntenplan om de hinder voor omwonenden terug te dringen, waaronder het schrappen van nachtvluchten en het weren van lawaaiige vliegtuigen.
Plotselinge koerswijziging
Met de komst van Barry Madlener lijkt het tij te keren voor de luchtvaartsector. Op 10 juli stapten KLM-baas Marjan Rintel en Schiphol-topman Pieter van Oord het kantoor van de nieuwe minister binnen.
Hun boodschap was duidelijk: krimp van het aantal vluchten is volgens hen niet nodig. Ze boden alternatieve oplossingen, zoals het inzetten van stillere vliegtuigen en hogere tarieven voor lawaaiige toestellen.
Madlener, onder druk van de sector, vroeg zijn ambtenaren om hun berekeningen opnieuw te bekijken. Uiteindelijk leidde dit tot een verhoging van het maximaal aantal vluchten tot 475.000, met een mogelijke bandbreedte tot 485.000.
Kritiek op gebrek aan transparantie
Het besluit van Madlener stuitte op veel kritiek, zowel binnen het ministerie als daarbuiten. Ambtenaren gaven aan dat de nieuwe berekeningen instabiel waren, en dat er onduidelijkheden waren in de aannames die werden gedaan.
Bovendien hadden omwonenden geen kans gehad om op de nieuwe plannen te reageren. Voor hen blijft het probleem dat, ongeacht de stilte van de vliegtuigen, de frequentie van vluchten de overlast alleen maar vergroot.
Ook de belofte van het vorige kabinet om het aantal ernstig gehinderden met 20 procent te verminderen, werd niet gehaald. Madlener besloot echter dat de huidige maatregelen voldoende waren en dat verdere stappen pas in 2027 genomen zouden worden.
Schiphol opnieuw in opspraak
De spanningen liepen verder op toen bleek dat de directeur-generaal Luchtvaart zich had ziek gemeld vanwege de druk van Madlener om de luchtvaartsector voorrang te geven boven de belangen van bewoners.
Ondertussen raakte de top van Schiphol verdeeld over de koerswijziging. Critici waarschuwden dat de verbeteringen die Sondag had ingezet, zoals het herstel van de vertrouwensrelatie met omwonenden, in één klap teniet waren gedaan.
Op 30 augustus presenteerde Madlener zijn plan aan de ministerraad, waarbij de koers definitief werd gewijzigd. De weerstand tegen de krimpplannen van Schiphol en KLM had gewonnen.
Boze reacties uit Amsterdam
In Amsterdam was de verbijstering groot. Wethouder Hester van Buren had geen enkele communicatie ontvangen van de minister over zijn plannen. “Het was een totale verrassing,” zei ze. De belangen van de stad, zowel als grootste gemeente onder de aanvliegroutes als aandeelhouder van Schiphol, werden volledig genegeerd.
Van Buren benadrukte dat het nieuwe kabinet had beloofd het vertrouwen van de burgers in de overheid te herstellen. Het besluit van Madlener lijkt daar echter lijnrecht tegenin te gaan.
Madleners plannen blijven voorlopig een bron van discussie en onzekerheid. Terwijl Schiphol en KLM tevreden lijken, blijven omwonenden zich verzetten. De vraag is of het nieuwe beleid daadwerkelijk voor meer rust en minder hinder zal zorgen.
