Het kabinet onder leiding van premier Dick Schoof heeft dinsdag laten weten dat het achter alle burgemeesters staat, inclusief Femke Halsema. Dit gebeurde in reactie op een bericht van PVV-leider Geert Wilders op X, waarin hij de Amsterdamse burgemeester het land uit wenste.
Wilders plaatste een foto van een manifestatie met Palestijnse vlaggen en schreef daarbij: “Het land uit met dat tuig. En Halsema mag mee.” De tweet veroorzaakte weinig directe reacties vanuit de coalitie, wat voor enige controverse zorgde.
Het land uit met dat tuig.
En Halsema mag mee. pic.twitter.com/ElqGakphXO
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) October 7, 2024
De reactie van premier Schoof komt niet onverwacht. Schoof en zijn coalitiegenoten verkeren al jaren in een lastige positie wanneer Wilders provocerende berichten deelt op sociale media. Elke reactie kan leiden tot meer media-aandacht voor de PVV-leider, wat precies is wat hij lijkt te willen bereiken.
Het negeren van deze uitlatingen kan echter de indruk wekken dat het kabinet de boodschap van Wilders stilzwijgend goedkeurt. Dit dilemma blijft een voortdurende worsteling voor de coalitie, vooral gezien de felle kritiek van sommige partijen en prominente figuren.
‘Niet op elke provocatie reageren’
Binnen de coalitie wordt al geruime tijd een duidelijke strategie gehanteerd: niet reageren op elk provocerend bericht van Wilders. Deze aanpak staat bekend als de “stuk rood vlees”-doctrine. Het doel hiervan is om te voorkomen dat Wilders te veel media-aandacht krijgt.
Die aandacht zou namelijk kunnen afleiden van belangrijke politieke onderwerpen, zoals het asielbeleid en andere kabinetszaken. Toch stuit deze aanpak op kritiek. Vooral buitenstaanders vinden dat het zwijgen de indruk wekt dat Wilders’ vaak radicale uitspraken stilzwijgend worden goedgekeurd.
Burgemeesters Hubert Bruls van Nijmegen en Sharon Dijksma van Utrecht zijn twee van de critici die het zwijgen doorbreken. Zij roepen het kabinet op om duidelijker afstand te nemen van Wilders’ uitspraken. Volgens Bruls is de tweet van Wilders ‘volstrekt ongepast en intimiderend’ en verdienen de burgemeesters, zoals Halsema, de expliciete steun van het kabinet.
Premier: ‘Ik steun elke burgemeester’
Premier Schoof bleef echter bij zijn standpunt. Hij benadrukte opnieuw dat hij “elke burgemeester steunt.” In een kort interview met RTL Nieuws, vlak voor de Algemene Politieke Beschouwingen in de Eerste Kamer, herhaalde Schoof zijn boodschap.
“Burgemeesters maken elke dag ingewikkelde afwegingen,” aldus Schoof. “Die steun geldt dus ook voor Halsema.” Tegelijkertijd waarschuwde de premier dat hij nooit op tweets reageert. “Als ik nu wel reageer, moet ik dat morgen weer doen,” voegde hij toe.
Ook andere leden van het kabinet volgen deze lijn. NSC-minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark liet weten dat de regering haar eigen koers vaart. “Ik zit niet op X, dus ik heb dit vanochtend pas gehoord,” zei ze voor de camera’s.
Uitermark benadrukte het belang van integriteitsnormen in de democratie en sprak haar steun uit voor de burgemeesters: “Zij moeten moeilijke beslissingen nemen, en wij als politici moeten het goede voorbeeld geven.”
Interne verdeeldheid bij NSC
Toch ligt de situatie voor coalitiepartner Nieuw Sociaal Contract (NSC) ingewikkelder. Binnen de partij heerst een verdeelde mening over de samenwerking met Wilders. Veel NSC-leden beschouwen zijn uitspraken en plannen als een bedreiging voor de rechtsstaat.
Interim-leider Nicolien van Vroonhoven wilde dinsdag echter niet reageren op het specifieke bericht van Wilders. “Ik zou het bericht niet geplaatst hebben,” was haar enige reactie. Daarbij voegde ze toe: “Ik ben ook niet zo goed in twitteren.”
Ondanks de interne verdeeldheid binnen de NSC blijft de partij vooralsnog terughoudend in haar reacties op de controversiële uitlatingen van Wilders. Dit toont aan hoe gevoelig de samenwerking met de PVV ligt, vooral op het moment dat de politieke spanningen oplopen en kwesties als integriteit en rechtsstatelijkheid steeds vaker ter discussie staan.
Het kabinet blijft vooralsnog vasthouden aan de strategie om niet op elke provocatie van Wilders te reageren, hoewel de druk om duidelijker afstand te nemen van zijn radicale uitspraken toeneemt.
Het is een delicate balans tussen het vermijden van onnodige media-ophef en het bewaken van de democratische normen. Hoe de coalitie dit in de toekomst zal aanpakken, valt nog te bezien.
