De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid waarschuwt dat Nederland op pensioengebied stevig in zijn schoenen staat, maar een conflict met andere eurolanden dreigt. Waar Nederland forse reserves heeft om pensioenen te betalen, verkeren andere eurolanden in een financieel benarde positie.
De kas van landen als Italië en Spanje is leeg. Hoewel er oplossingen zijn, waarschuwt macro-econoom Edin Mujagic dat Nederland mogelijk met een hoge rekening wordt opgezadeld. De vraag is of Nederland bereid is mee te betalen aan de problemen van andere landen.
Nederland vs. de rest van Europa
Veel eurolanden maken gebruik van het omslagstelsel, waarbij de huidige werkenden de pensioenen betalen van degenen die nu met pensioen zijn. Dit systeem werkt zolang er voldoende werkenden zijn om de pensioenen te bekostigen.
Echter, met de vergrijzing in Europa, waarbij meer mensen stoppen met werken dan beginnen, wordt dit systeem steeds kwetsbaarder. Nederland is hierop een uitzondering, aangezien ons land werkt met het kapitaaldekkingsstelsel.
Dit betekent dat er geld wordt gespaard voor de pensioenen van de toekomst, wat Nederland in een relatief veilige positie plaatst vergeleken met andere landen.
Nederland als pensioenvoorloper
Ter illustratie: Nederland heeft ongeveer 150 procent van het bruto binnenlands product gereserveerd voor pensioenen. Dit steekt schril af bij landen zoals Duitsland, Frankrijk, Italië en Spanje, waar deze reserves variëren van 0 tot 20 procent.
Volgens de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid is Nederland goed voorbereid op de financiële uitdagingen die gepaard gaan met de vergrijzing. De rest van de eurozone, daarentegen, bevindt zich in een zorgwekkende situatie en kan moeilijker de oplopende kosten dragen.
Gevaar voor de euro
Mujagic waarschuwt dat de huidige beleidskeuzes van de Europese Centrale Bank (ECB) een groot risico vormen voor de stabiliteit van de euro. Hij vreest dat verkeerd ECB-beleid zelfs kan leiden tot het einde van de muntunie.
Deze zorgen worden tussen de regels door gedeeld door de Wetenschappelijke Raad. Als de schulden blijven oplopen en de ECB wordt gedwongen de rente laag te houden en schulden te blijven opkopen, kan dit leiden tot een verhoogde inflatie.
Voor veel eurolanden is inflatie een handige manier om schulden te verkleinen. Maar voor Nederland, met zijn grote pensioenreserves, is dit een ramp. Een hoge inflatie betekent dat de waarde van die reserves daalt, wat de financiële zekerheid van Nederlandse pensioenen onder druk zet.
Keuzes voor de eurolanden
De andere eurolanden staan voor een aantal lastige keuzes: zij zullen ofwel de pensioenen moeten verlagen, de pensioenleeftijd moeten verhogen, fors moeten bezuinigen op andere overheidsuitgaven, of de belastingen moeten verhogen.
Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat zij de schulden verder laten oplopen. Deze laatste optie lijkt het meest voor de hand te liggen, vooral om electorale redenen. Maar het is ook een optie die de Europese Unie als geheel verder onder druk zet, met name als er wordt gekozen voor gezamenlijke schulden, zoals voorgesteld door voormalig ECB-president Mario Draghi.
Nederland blijft een uitzondering
Het Nederlandse pensioenstelsel is uniek binnen de eurozone, met forse reserves die ons land in staat stellen toekomstige pensioenuitgaven te dekken. Maar de financiële situatie in de rest van Europa zou Nederland indirect kunnen treffen.
De keuzes die landen zoals Frankrijk en Italië de komende jaren maken, zullen bepalen hoe de eurozone omgaat met de oplopende vergrijzingskosten. Nederland moet waakzaam blijven en voorbereid zijn op de mogelijkheid dat het gevraagd wordt bij te dragen aan de oplossingen voor de schuldenlast van andere eurolanden.
