Wanneer je overlijdt, gaan je bezittingen en spaargeld over op je erfgenamen. Wie dat precies zijn, hangt af van wat je hebt vastgelegd. Heb je een testament, dan bepaalt dat document wie jouw nalatenschap ontvangt. Maar als je niets hebt geregeld, treedt automatisch de wet in werking. Dat kan leiden tot verdelingen die niet altijd aansluiten bij je wensen.
Waarom een testament belangrijk kan zijn
Een testament biedt je de mogelijkheid om vast te leggen wat er na je overlijden met je bezittingen gebeurt. Je kunt bepalen wat er moet gebeuren met je woning, je spaargeld en persoonlijke eigendommen. Ook kun je iemand aanwijzen die verantwoordelijk is voor eventuele schulden. Door dit zorgvuldig vast te leggen, voorkom je verwarring of ruzie tussen nabestaanden. Zo weten je erfgenamen precies wat jouw bedoelingen waren en kunnen ze die uitvoeren. Toch ben je niet verplicht om een testament op te stellen, al kan het ontbreken ervan de afwikkeling van je nalatenschap bemoeilijken.
Wat er gebeurt zonder testament
Als er geen testament is opgesteld, verdeelt de wet de nalatenschap volgens vaste regels. In de meeste gevallen weet je wel of iemand een testament heeft laten opmaken. Twijfel je daarover, dan kun je via het Centraal Testamentregister (CTR) laten controleren of er een testament bestaat. Dat kun je zelf doen of laten nagaan door een notaris, aldus het Juridisch Loket. Als blijkt dat er wél een testament is, worden de daarin vastgelegde wensen gevolgd. Maar als dat niet zo is, bepaalt de wet wie recht heeft op de erfenis.
De wettelijke verdeling bij een gezin
Wanneer de overledene getrouwd was of een geregistreerd partnerschap had en één of meer kinderen achterlaat, geldt de wettelijke verdeling. Dat betekent dat de echtgenoot en de kinderen in gelijke delen erven. Volgens de Belastingdienst gaat het hierbij om biologische of erkende kinderen, maar niet om pleeg- of stiefkinderen. De kinderen krijgen hun erfdeel niet direct uitgekeerd, maar pas na het overlijden van de langstlevende ouder.
De overblijvende partner krijgt alle bezittingen en schulden in handen, maar heeft daardoor ook een schuld aan de kinderen. Dit voorkomt dat de langstlevende ouder het huis of andere eigendommen direct moet verkopen om de kinderen uit te betalen. De ouder mag het geld gebruiken zolang hij of zij leeft. Wie ervoor kiest het erfdeel van de kinderen eerder uit te keren, moet rekening houden met mogelijke schenkbelasting als de vrijstelling wordt overschreden.
Andere erfgenamen als er geen gezin is
Wanneer er geen echtgenoot of kinderen zijn, kijkt de wet naar andere familieleden. De wet kent vier erfgenamengroepen. Eerst komen partners, kinderen en hun afstammelingen aan de beurt. Als die ontbreken, erven ouders, broers, zussen en hun kinderen. Vervolgens komen grootouders en hun afstammelingen in beeld, zoals ooms, tantes, neven en nichten. Als er in geen enkele groep erfgenamen gevonden wordt, gaat de nalatenschap uiteindelijk naar de Staat.
Waarom een testament verstandig blijft
Een testament is vooral belangrijk als je van de wettelijke verdeling wilt afwijken. Misschien wil je je pleeg- of stiefkinderen meenemen in je nalatenschap of een specifiek bezit nalaten aan een goede vriend. Zulke uitzonderingen zijn alleen mogelijk via een officieel testament. Zelfs wanneer je van plan bent de wettelijke regels te volgen, kan het verstandig zijn dit schriftelijk vast te leggen. Zo weten je nabestaanden zeker dat je er bewust over hebt nagedacht.
Met een testament voorkom je onzekerheid en geef je richting aan hoe jouw bezittingen na je overlijden verdeeld moeten worden. Je zorgt er bovendien voor dat er minder kans is op onenigheid binnen de familie. Het blijft daarom raadzaam om tijdig juridisch advies in te winnen en je wensen officieel vast te leggen.
