Geert Wilders lijkt vastbesloten om zijn asielplannen snel te realiseren en zet daarmee zijn coalitie onder zware druk. De PVV-leider weet dat hij weinig tijd heeft om zijn politieke doelen te bereiken, gezien zijn eerdere ervaringen met coalities.
Ditmaal wil hij voorkomen dat hij te laat is met het realiseren van belangrijke punten. Zijn focus ligt nu op de omstreden noodwet voor asielbeleid, en dat brengt de regering op ramkoers.
Wilders’ haast
Wilders heeft geleerd van zijn coalitiedeelname in 2010. Toen viel het kabinet voordat zijn partij de vruchten kon plukken van hun harde maatregelen. Hij weet dat hij deze keer snel moet handelen. Vooral op het gebied van asiel en migratie zet hij de vaart erin.
Veel van zijn partijgenoten lijken hun eigen koers te varen, maar Wilders laat geen ruimte voor misverstanden bij minister Marjolein Faber, die de asielportefeuille beheert. Hij houdt haar nauwlettend in de gaten en ondersteunt haar beleid.
Cruciaal middel in asielkwestie
Voor Wilders is de omstreden noodwet de snelste manier om de asielkwestie aan te pakken. Deze wet zou directe actie mogelijk maken en dat is precies wat de PVV-leider wil. Afgelopen weken heeft hij de druk flink opgevoerd, en zelfs gedreigd met een kabinetscrisis.
Vicepremier Fleur Agema ging zelfs zo ver om de Eerste Kamer uit te dagen om de noodwet niet te blokkeren. Hoewel ze later haar uitspraken iets nuanceerde na overleg met premier Dick Schoof, was de boodschap duidelijk: de PVV zal niet wijken.
‘All-in’ spel van Wilders
De partijtop van de PVV lijkt bereid om alles op het spel te zetten. Volgens ingewijden geloven zij dat de noodwet er kan komen, vooral als de kritische partij Nieuw Sociaal Contract (NSC) besluit mee te gaan.
Mocht de NSC van Pieter Omtzigt toch de wet blokkeren en de coalitie valt, dan is Wilders slechts een gevecht verloren. Hij zal dan de volgende verkiezingen ingaan met het verhaal dat alleen de PVV strenge asielregels wilde doorvoeren, terwijl de rest het blokkeerde. Dit zou zijn positie voor de volgende campagne versterken.
Harde spel van Wilders
De harde aanpak van Wilders valt niet goed binnen de coalitie. Achter de schermen klinkt dat zijn vasthoudendheid compromissen steeds moeilijker maakt. Toch is er nog een kleine opening voor een oplossing zonder noodwet.
Wilders houdt de deur namelijk op een kier. Hij heeft aangegeven dat het kabinet een probleem krijgt als de noodwet er niet komt. Hij heeft echter niet expliciet gezegd dat hij ermee stopt als dat niet gebeurt.
Strenge migratieregels
Andere ministers hopen dat de harde taal van Wilders zal wegebben, zoals eerder gebeurde bij de asielspreidingswet. Ook toen dreigde hij met grote problemen, maar uiteindelijk verdween het conflict.
Coalitiegenoten blijven hopen dat Wilders uiteindelijk kiest voor een haalbare oplossing, of dat nu via de noodwet is of een andere route. Zoals een minister het verwoordt: “We willen allemaal strenge migratieregels, het is alleen een kwestie van welke weg we nemen.”
Hoewel Wilders niet snel van koers wil veranderen, is de PVV in het verleden vaak bereid geweest om compromissen te sluiten. Al eerder liet de partij heilige plannen varen, zoals de verhoging van de AOW-leeftijd en de nexit.
Ook de plannen om moskeeën te verbieden of geen steun aan Oekraïne te geven, werden uiteindelijk losgelaten. Het is dus mogelijk dat Wilders zich ook nu neerlegt bij een alternatief voor de noodwet, mits daar een politieke uitruil tegenover staat.
Vertrouwensproblemen
Een compromis vergt echter vertrouwen, en dat lijkt momenteel te ontbreken. Wilders neemt zelf nauwelijks de klassieke regierol als leider van de grootste partij op zich. Zo was het niet Wilders, maar VVD-leider Dilan Yesilgöz die een informeel etentje met de vier partijleiders organiseerde.
Ook tijdens de begrotingsnacht in augustus moest Wilders worden aangespoord om NSC-leider Omtzigt erbij te betrekken. Dit gebrek aan initiatief ondermijnt de vertrouwensband tussen de coalitiepartners.
Solistische aanpak van Wilders
In de kern blijft Wilders een solist, en dat maakt de toekomst onzeker. Hij kan plots besluiten dat het genoeg is en een totaal andere koers kiezen. Zo trok hij in 2012 de stekker uit de gedoogcoalitie zonder zijn fractie in te lichten. Het enige wat zijn partijgenoten toen hoorden, was het nieuws op de radio. Dit solistische gedrag zorgt voor nervositeit binnen de coalitie.
De komende dagen zullen cruciaal zijn voor de toekomst van het kabinet. Zal Wilders blijven vasthouden aan zijn noodwet, of zal hij toch een compromis sluiten? De tijd zal het leren.
