De aanwezigheid van PFAS in voedsel zorgt opnieuw voor grote onrust. Een nieuw onderzoek van Pesticide Action Network (PAN) toont aan dat TFA – een PFAS-variant die vrijkomt bij sommige bestrijdingsmiddelen – veel vaker voorkomt in graanproducten dan gedacht. De bevindingen roepen vragen op over de voedselveiligheid en de bescherming van consumenten binnen Europa. Toezichthouders waarschuwen al langer dat langdurige blootstelling aan deze stoffen risico’s kan opleveren voor gezondheid en milieu.
Onderzoek toont aanwezigheid van TFA in alledaagse producten
PAN liet 66 producten testen die afkomstig waren uit zestien Europese landen, waaronder drie uit Nederland. Het ging om veelgebruikte graanproducten zoals brood, pasta en pepernoten. De analyses werden uitgevoerd door het Oostenrijkse laboratorium Institut Dr. Wagner. Het doel was te onderzoeken in welke mate TFA, of trifluorazijnzuur, aanwezig is in producten die dagelijks worden gegeten. De resultaten laten zien dat voeding een veel grotere bron van PFAS-blootstelling kan zijn dan eerder werd aangenomen.
Meer dan 80 procent van de producten bevatte TFA
Van de 66 geteste producten bevatten er 54 meetbare hoeveelheden TFA. De hoogste concentraties werden gevonden in tarweproducten, die in bijna elk Europees huishouden op tafel staan. PAN benadrukt dat de gemeten concentraties in voeding gemiddeld honderd keer hoger zijn dan de hoeveelheden die in leidingwater worden aangetroffen. Dat is zorgwekkend, omdat TFA in drinkwater eerder al tot bezorgdheid leidde. Hoewel het onderzoek een steekproef betrof, duiden de resultaten op een structureel patroon van wijdverspreide vervuiling.
Wat TFA is en waarom het zich ophoopt
TFA behoort tot de PFAS-groep, ook wel bekend als “forever chemicals”. Deze stoffen breken nauwelijks af in het milieu en hopen zich op in bodem, water en organismen. TFA ontstaat vaak als afbraakproduct van bestrijdingsmiddelen of andere chemische verbindingen die PFAS bevatten. Hierdoor kan de stof via regen, grond en irrigatie in gewassen terechtkomen. De consumptie van die gewassen leidt tot opname in het menselijk lichaam, wat zorgt voor langdurige blootstelling. Europese deskundigen waarschuwen dat zelfs lage concentraties op de lange termijn schadelijk kunnen zijn, juist omdat deze stoffen zich blijven ophopen.
Toenemende druk op Europese wetgeving
Ondanks de groeiende zorgen bestaan er nog geen specifieke regels voor TFA in voedsel. Er zijn geen vastgestelde grenswaarden of verplichte tests, wat toezicht moeilijk maakt. Toch groeit de politieke druk om strengere normen in te voeren. Denemarken nam recent het voortouw door alle PFAS-bevattende bestrijdingsmiddelen te verbieden. Ook in Duitsland gaat het debat verder: toezichthouders willen TFA classificeren als mogelijk schadelijk voor de voortplanting. In Nederland waarschuwde het RIVM in 2023 voor mogelijke leverschade bij dieren die werden blootgesteld aan TFA. Er werd een indicatieve richtwaarde opgesteld voor drinkwater, maar deze is nog niet wettelijk vastgelegd.
Grote gevolgen voor de landbouw en voedingsindustrie
Een toekomstige regulering van TFA kan ingrijpende gevolgen hebben voor de landbouw, producenten en de hele voedselketen. Boeren zouden alternatieven moeten vinden voor middelen die PFAS afbreken tot TFA. Producenten moeten mogelijk extra testen uitvoeren, wat hogere kosten met zich meebrengt. Tegelijk kan strengere wetgeving leiden tot schonere productieprocessen en een transparanter toezicht op voedselkwaliteit. Uiteindelijk zou dat consumenten meer vertrouwen geven in de herkomst en veiligheid van hun voedsel.
Wat je als consument kunt doen
Zolang er geen wettelijke limieten bestaan, blijft het lastig om het gezondheidsrisico precies te beoordelen. Toch adviseren deskundigen om gevarieerd te eten, zodat je blootstelling aan één product beperkt blijft. Ook het volgen van updates van instanties zoals het RIVM en de NVWA kan helpen om goed geïnformeerd te blijven. Waterbedrijven delen bovendien regelmatig metingen over PFAS in drinkwater en milieu. Wie zich zorgen maakt, kan bij gezondheidsautoriteiten terecht voor de meest actuele informatie.
Vervolgonderzoek nodig voor Europees beleid
De steekproef van PAN is een eerste signaal dat breder onderzoek nodig maakt. Er moeten nog veel vragen worden beantwoord over seizoensinvloeden, verschillen tussen landen en de relatie tussen bestrijdingsmiddelen en TFA-ophoping in voedsel. Ook biomonitoringsonderzoek bij mensen is noodzakelijk om te begrijpen hoe groot de blootstelling werkelijk is. Beleidsmakers verwachten dat de komende jaren nieuwe meetprogramma’s worden opgezet die leiden tot Europese normen. Tot die tijd blijft onzekerheid bestaan, wat het belang van transparante communicatie tussen overheid, wetenschap en consument onderstreept.
