Na weken van politieke stilstand lijkt er eindelijk schot te komen in de kabinetsformatie. Volgens bronnen rond de gesprekken is er een doorbraak bereikt tussen drie partijen die bereid zijn verder te onderhandelen over een mogelijke regeringsvorm. Het gaat om de VVD, D66 en het CDA, die komende week opnieuw met elkaar aan tafel gaan. Officiƫle bevestiging vanuit de partijen ontbreekt nog, maar de signalen wijzen op een voorzichtige opening.
Drie partijen nemen het initiatief
Insiders geven aan dat de kans groot is dat de onderhandelingen uitmonden in de vorming van een minderheidskabinet. De drie partijen beschikken samen over 66 zetels, tien minder dan de vereiste meerderheid in de Tweede Kamer. Toch zien zij mogelijkheden om via samenwerking en wisselende steun van andere fracties tot een stabiel bestuur te komen. De hernieuwde gesprekken volgen op weken waarin de formatie muurvast leek te zitten en het politieke vertrouwen wankelde.
Impasse onder leiding van informateur Buma
Informateur Sybrand Buma waarschuwde vorige week dat de formatie in een impasse verkeerde. Hij stelde daarom voor dat vijf partijen opnieuw met elkaar zouden overleggen over een mogelijke koers voorwaarts. Aan dat overleg namen VVD, D66, CDA, GroenLinks-PvdA en JA21 deel. Buma hoopte op een bredere basis voor samenwerking, maar het proces heeft juist geleid tot een kleiner, doelgerichter overleg tussen drie partijen die elkaar inhoudelijk beter weten te vinden.
Wilders opnieuw buitenspel gezet
PVV-leider Geert Wilders blijft intussen buiten de formatiegesprekken. Zowel VVD, D66, CDA als GroenLinks-PvdA hebben herhaaldelijk uitgesloten met zijn partij samen te werken. Binnen de PVV-fractie groeit de frustratie over het feit dat de partij, ondanks haar omvang, opnieuw wordt genegeerd bij de vorming van een coalitie. Achter de schermen in Den Haag klinkt intussen een gespannen sfeer, waar telefoontjes, vertrouwelijke overlegmomenten en politieke berekeningen elkaar in hoog tempo opvolgen.
Overlegweekend brengt nieuwe richting
Tijdens het afgelopen weekend voerden de betrokken partijen intensieve gesprekken om te bepalen of verdere samenwerking haalbaar was. Daaruit bleek dat alleen VVD, D66 en CDA bereid zijn om de onderhandelingen voort te zetten. Volgens ingewijden hield de VVD daarbij nadrukkelijk vast aan haar weigering om samen te werken met GroenLinks-PvdA, ondanks aandringen van andere partijen. Informateur Buma zal dinsdag zijn bevindingen presenteren aan de Tweede Kamer in een officieel verslag dat richting moet geven aan het vervolg van de formatie.
Onzekerheid rond rol van JA21
Wat het ādoorpratenā precies betekent, blijft onduidelijk. Ook is nog niet bekend of JA21 op een later moment alsnog wordt betrokken. D66 lijkt voorlopig weinig interesse te tonen in samenwerking met de partij van Annabel Nanninga. Een coalitie van VVD, CDA, D66 en JA21 zou 75 zetels opleveren, net geen meerderheid. In de Eerste Kamer zou zoān combinatie nog kwetsbaarder zijn, met slechts 14 van de 75 zetels.
Zoektocht naar stabiele meerderheid
Zonder JA21 zou het minderheidskabinet op sommige dossiers mogelijk steun kunnen krijgen van GroenLinks-PvdA, vooral op themaās als klimaat en onderwijs. Toch blijft die samenwerking onzeker, omdat beide partijen eerder fel stelling namen tegen een constructie zonder vaste meerderheid. Politieke analisten verwachten dat de komende week beslissend wordt. Als VVD, D66 en CDA elkaar weten vast te houden, kan dat leiden tot de eerste concrete stap richting een nieuw kabinet. Maar mocht er opnieuw onenigheid ontstaan, dan dreigt de formatie terug te vallen in dezelfde stilstand als de voorbije maanden.
Politieke spanning blijft voelbaar
De dynamiek tussen de partijen blijft complex. Waar VVD en CDA vooral stabiliteit willen uitstralen, probeert D66 ruimte te houden voor progressieve themaās. De formatie is daarmee een fragiel evenwicht tussen vertrouwen en wantrouwen, idealen en pragmatiek. De komende dagen moeten uitwijzen of de partijen voldoende basis hebben gevonden om dat evenwicht om te zetten in een werkbare coalitie. EĆ©n ding is zeker: de druk om tot resultaat te komen, groeit met de dag.
