Op het strand bij Castricum werken graafmachines aan grote inkepingen in de duinen, de eerste natuurlijke verdedigingslinie tegen de zee. De werkzaamheden worden uitgevoerd door Puur Water & Natuur (PWN) in opdracht van de Provincie Noord-Holland. Volgens de organisatie zijn de ingrepen nodig om de natuur te herstellen. Toch zorgen de beelden van graafmachines in actie voor flinke discussies onder waterbouwkundigen en ecologen.
Video legt werkzaamheden bloot
Een video van Youtuber Pieter Parlevliet, bekend van zijn kanaal Nederland wat is er gaande, toont dronebeelden van de graafwerkzaamheden. De beelden, die viral gingen en inmiddels meer dan 30.000 keer zijn bekeken, laten diepe sleuven zien in de duinen. Parlevliet schond het bordje ‘verboden toegang’ om de situatie vast te leggen.
Rijkswaterstaat verdedigt het project door te stellen dat de inkepingen noodzakelijk zijn om de duinen “mee te laten groeien met de zeespiegelstijging”. Toch klinken er kritische geluiden uit verschillende hoeken.
Waterbouwkundigen waarschuwen voor risico’s
Voormalig waterbouwkundige Wil Lases spreekt van een ‘omgekeerde wereld’ waarin biodiversiteit belangrijker lijkt dan veiligheid. Via Facebook uitte hij zijn zorgen: “Elke zeewering is net zo sterk als de zwakste schakel. Het kerven van de duinen kan geen structurele oplossing bieden.”
Lases wijst erop dat zand dat door verstuiving hoger komt te liggen, uiteindelijk kan verdwijnen en daarmee de duinen verzwakt. Hij stelt kritische vragen over de effectiviteit van de maatregelen en waarschuwt dat het zand buiten de duinen terecht kan komen. “Wie bepaalt dat het zand binnen de duinen blijft?”
Gevolgen voor de kust en het ecosysteem
Theo Claassen, bioloog en aquatisch ecoloog, ziet ook problemen. Hij vraagt zich af of de extra zandwinning bij Castricum elders ‘zandhonger’ veroorzaakt, bijvoorbeeld bij de Waddenzee. “De Waddenzee kampt al met bodemdaling. Dit project kan de situatie verder verergeren.” Claassen vreest dat de zwakke schakels in de kustverdediging hierdoor niet worden versterkt, wat risico’s bij stormen en hoog water vergroot.
Historische voorbeelden
Voormalig hoogleraar Bart Schultz benadrukt dat de gevolgen van ingrepen in de kustlijn vaak lastig te voorspellen zijn. Hij wijst op het verleden, zoals de verlenging van de pier bij IJmuiden. “Daardoor ontstond uitschuring langs de kust, met grote gevolgen voor strandpaviljoens. Menselijk ingrijpen pakt vaak anders uit dan vooraf gedacht.”
Schultz noemt de recente graafwerkzaamheden bij Castricum een potentieel risico voor de natuurlijke dynamiek van de kust. Hij benadrukt dat eerdere projecten, zoals ‘De Kerf’ bij Schoorl, aantonen dat dergelijke ingrepen niet zonder gevolgen blijven. Tussen 1997 en 2009 overstroomde De Kerf tientallen keren. “Het zand dat uiteindelijk inwaait, maakt het project volgens Staatsbosbeheer succesvol, maar het blijft een kwestie van interpretatie,” aldus Schultz.
Theorieën over weermanipulatie
Frank Silvis, waterbouwkundig publicist en voormalig regiomanager bij Vitens, uit zware kritiek op de huidige aanpak. Hij stelt dat de graafwerkzaamheden een gevaar vormen door de veranderende weersomstandigheden. “De duinen worden tot 14 meter boven NAP afgegraven. Dat kan desastreuze gevolgen hebben bij extreme weersituaties.”
Silvis is overtuigd dat moderne technieken bijdragen aan onnatuurlijke weersomstandigheden, zoals de overstromingen in Limburg in 2021 en recent in Valencia. “Weermanipulatie is een reële dreiging. De hoeveelheid regen die valt, kan niet verklaard worden door natuurlijke oorzaken,” stelt hij.
Overheid benadrukt noodzaak voor biodiversiteit
Rijkswaterstaat ziet juist kansen in het project. Door de inkervingen kan zand zich natuurlijk verplaatsen, wat goed zou zijn voor de biodiversiteit. Toch roept dit bij critici de vraag op of de overheid veiligheid ondergeschikt maakt aan ecologische doelen. Volgens Silvis is dit een gevaarlijke prioritering. “In een land als Nederland moet veiligheid altijd voorop staan. Je wilt geen enkel risico nemen.”
Tot december 2024 voortgang
PWN benadrukt in een reactie dat het project volgens planning doorgaat. “De zee komt hier echt niet naar binnen,” stelt een woordvoerder. Tot december 2024 blijft het werk aan de duinen doorgaan, ondanks de aanhoudende zorgen van experts.
